امروزه کمتر کسی پیدا می‌شود که در سازمانی مشغول به کار باشد و حداقل یکبار به واحد مدیریت منابع انسانی یا Human Resource Management که به اختصار HRM  نامیده می‌شود، رجوع نکرده باشد. در این نوشتار سعی می‌کنیم نکات مهم این حوزه مدیریتی را توضیح دهیم:

تعریف

مدیريت منابع انسانی فعالیتی درون سازمانی است که شامل امور مربوط به استخدام، کارهای مربوط به حضور کارمندان در سازمان و در حقیقت مدیریت کارمندان در سازمان می باشد.

HRM نیز معمولا به صورت منابع انسانی (Human Resource یا HR) گفته می‌شود. واحد منابع انسانی یک شرکت یا سازمان، در واقع وظیفه ایجاد و  اجرای سیاست‌های حاکم بر کارمندان خود و نظارت بر آن را بر عهده دارد.

اصطلاح منابع انسانی برای اولین بار در اوایل دهه 1900 و بعد از آن به صورت گسترده‌تر در دهه 1960 به کار برده شد تا بتواند افرادی که برای یک سازمان کار می‌کنند را توصیف کند، با گذشت زمان و پیشرفت‌های این علم، امروزه به واحدی که مسئول مدیریت امور مربوط به کارمندان است گفته می‌شود.

مدیريت منابع انسانی در حقیقت مدیریت کارمندان با تاکید بر کارمندان به عنوان دارایی در کسب و کار است، به همین دلیل گاهی اوقات با عنوان مدیریت سرمایه انسانی (Human Capital Management) که به اختصار به صورت HCM مطرح می‌گردد، نامیده می‌شود.

مانند دیگر دارایی‌های تجاری، هدف استفاده از کارمندان، کم کردن ریسک و افزایش بازده سرمایه‌گذاری است. به علاوه، مدیران منابع انسانی در کنار مدیران ارشد، وظیفه دارند فضایی با روحیه خوش‌بینی، قابل اعتماد و پویا برای کارمندان ایجاد کنند که این امر با تعریف درست ارزش‌های سازمانی و احترام در بین کارمندان تامین می‌شود.

اهمیت

اعضای تیم مدیريت منابع انسانی وظیفه دارند که ماموریت سازمان، چشم‌انداز و ارزش‌های مشترک در سازمان شفاف سازی کنند و در نتیجه کارمندان برای وظایف خود دلیلی قابل قبول می‌یابند زیرا این عناصر مشترک، الهام بخش هستند و به کارمندان کمک می‌کنند تا خود را بخشی از یک مجموعه بزرگتر بدانند و احساس مفید بودن داشته باشند.

نقش این نوع مدیریت، هدایت افراد در راه رسیدن به اهداف و ماموریت سازمان و تقویت فرهنگ سازمانی است. در حقیقت هنگامی‌که مدیريت منابع انساني در سازمان به درستی انجام شود، مدیر منابع انسانی (HR) می‌تواند با استخدام نیروهای متخصص جدید که مهارت‌های لازم برای رسیدن به اهداف سازمان را دارند به آموزش و توسعه کارمندان فعلی سازمان نیز کمک کند.

به علاوه مدیران منابع انسانی می‌توانند با بررسی بازار کار کمک کنند تا سازمان از لحاظ جذب نیرو در شرایط رقابتی، موفق‌تر ظاهر شود و برای کارجویان جذاب‌تر باشد. همچنین شرایط جبران خدمت و پاداش و مزایا نیز می‌تواند باعث ایجاد رضایت و جلوگیری از خستگی و فرسودگی کارمندان ‌شود.

بخش‌ها

مدیريت منابع انسانی را می‌توان به قسمت‌های کوچکتر تقسیم کرد:

• استخدام، ورود و حفظ و نگهداشت
• مدیریت استعداد و مدیریت نیروی کار
• تعیین شرح شغل و شرح وظایف و مسیر پیشرفت شغلی
• جبران خدمت و و پاداش و مزایا
• انطباق و اجرای قانون کار
• مدیریت اجرایی
• آموزش و توسعه
• برنامه‌ریزی جانشین پروری
• تعامل و شناخت کارمندان
• تیم سازی

اهداف

اهداف مدیريت منابع انسانی را می‌توان به چهار دسته زیر تقسیم کرد:

اهداف اجتماعی

اقداماتی که پاسخگوی نیازهای اخلاقی و اجتماعی شرکت و کارمندان آن باشد که شامل موارد قانونی مثل فرصت برابر و حقوق برابر، برای کار برابر است.

اهداف سازمانی

اقداماتی که ضامن کارآیی سازمان است و آموزش، استخدام کارمندان مناسب و متناسب با میزان کار موجود و همچنین حفظ و نگه داشت کارمندان را شامل می‌شود.

اهداف عملکردی

اقداماتی که برای حفظ عملکرد درست بخش منابع انسانی در سازمان به کار می‌رود، شامل اطمینان از اینکه آیا منابع و امکاناتی که در اختیار واحد منابع انسانی قرار دارد کاملا و به درستی به امور اختصاص یافته و کارآیی مورد نظر را دارد؟

اهداف شخصی

منابعی که برای پشتیبانی و حمایت از اهداف شخصی کارمندان بکار می‌رود، شامل ارائه فرصت آموزش یا پیشرفت شغلی و همچنین حفظ رضایت کارمندان است.

 

ارتباط مدیر منابع انسانی با سایر مدیران

بعضی از کارهای مدیريت منابع انسانی را مدیرانی که مستقیما با کارمندان در ارتباطند و مسئول ایجاد انگیزش، مشارکت اثربخش و بهره‌وری بیشتر کارمندان هستند، انجام می‌دهند.

امروزه برخی از سازمان‌ها قسمتی از فعالیت‌های این نوع مدیریت را به شرکت‌هایی که به صورت تخصصی در این زمینه فعالیت دارند، برون‌سپاری می‌کنند و یا از مشاوران متخصص کمک می‌گیرند و این کار موجب می‌شود تا اعضای تیم مدیریت منابع انسانی درون سازمان بتوانند امور مهمتر که احتیاج به شناخت کامل سازمان و حضور در سازمان دارند را با تمرکز بیشتر انجام دهند.

معمولا کارهایی مانند: محاسبات حقوق و دستمزد، پیاده‌سازی سیستم مدیریت عملکرد، تولید دفترچه راهنمای کارمندان و قوانین سازمانی و … می‌توانند برون‌سپاری شوند.

انتظارات جدید از واحد منابع انسانی

روزهایی که کارمندان اولویت‌ها، نیازها و برنامه‌هایشان را از تیم اجرایی سازمان دریافت می‌کردند، به پایان رسیده است و حالا انتظار می‌رود تیم منابع انسانی پشت میز تصمیم‌گیری قرار گیرند و فرآیندها، برنامه‌ها و راه‌‌حل‌های شغلی را برای ارتقا عملکرد کارمندان سازمان ارائه دهند و عملکرد افراد سازمان را به شکلی موثر بهبود بخشند. این نگاه جدید به نقش مدیريت منابع انساني که در واقع جهت‌گیری استراتژیک بخش منابع انسانی است، معیار مناسبی برای سنجش کیفیت کار واحد HR می‌باشد. در این رویکرد کارشناسان منابع انسانی وظیفه دارند با حفظ امنیت کارفرما و شرکت خود در برابر دادخواست‌ها و هرج و مرج‌‌های ناشی از کار به درستی مسائل را حل و فصل کنند و در واقع بتوانند به طور متعادل بین همه ذینفعان شرکت تصمیم‌گیری و عمل نمایند، که این ذینفعان شامل مشتریان، هیئت مدیره، صاحبان، سهامداران، مدیران و کارمندان شرکت می‌شود.

قبل از آشنایی با مدیریت منابع انسانی لازم است بدانید یک مدیر موفق چه ویژگی هایی دارد.

برای آشنایی بیشتر با مفهوم مدیریت منابع انسانی میتوانید به وبینارهای برگزار شده در میز رشد مراجعه کنید.